►Από την Πατερίτσα στα Ρογκατσάρια.

Από το καρναβάλι  της Καστοριάς στις αρχές του 20ου αιω. Κόμης αυστριακός (διακωμώδηση) περιηγείται πεζός.

Κατά τον Κομφούκιο έχεις να επιλέξεις τρεις δρόμους: ► τη σκέψη σου, το ευγενέστερο δρόμο, ► τη μίμηση, τον ευκολότερο δρόμο και ► την πείρα, το πικρότερο δρόμο.

Ο Παναγιώτης Παπαναούμ ούτε το 1856 ούτε το 1871* δεν κάνει καμιά ιδιαίτερη μνεία για τα ρογκατσάρια[1] της Καστοριάς. Για μια μικρή χρονική περίοδο (τέλη δεκαετίας του 1960) ονομάστηκαν και σατουρνάλια από το λατινικό Saturn= Κρόνος. Δηλ. ούτε καν Κρόνια που γιορτάζονταν όμως μετά τις 16 Ιουλίου κατά μήνα Εκατομβαιώνα (εκατόμβη► από τη θυσία των  εκατό βοών) με κύριο γνώρισμα την αντιστροφή των ρόλων για λίγες ημέρες μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Αυτό το είδος γεφυρώματος μού είναι ακατανόητο. Το προαναφέραμε η Καστοριά προϋπήρξε και του Διοκλητιανιού και αυτού ακόμα του Ορέστη.

Έμεινα για τρία χρόνια ως μαθητής Γυμνασίου στο σπίτι του Πέτρου Νανά (γνωστού καραβοκύρη και ιδιοκτήτη μοτοριών[2] που εκτελούσαν τα καθημερινά λιμναία δρομολόγια Καστοριά-Μαύροβο). Μέσα σε δυο εβδομάδες λέγαμε τα κάλαντα, την πρωτομηνιά και τα Θεοφάνεια. Την εορτή των Θεοφανείων πάντα μας έλεγε: Μη μου έρθετε, πίκολα -ιταλ. μικρά παιδιά, αύριο ή μεθαύριο, θα σας κυνηγήσω με την πατερίτσα. Πατερίτσα λέγονταν η ειδική αυτή εορτή, που κορυφώνονταν με παρελάσεις και απονομή βραβείων στις (8) οκτώ Ιανουαρίου.

Αυτό το κυνηγητό με την πατερίτσα που ξεκίνησε τυχαία από κάποιους ξεχασμένους και μπερδεμένους ίσως ακόμα και κάποιους πονηρούς σε μικρή κλίμακα αρχικά έδινε ένα ευτράπελο και διασκεδαστικό τόνο και με την πάροδο των ετών διευρύνονταν και σιγά-σιγά φορέθηκαν και οι μάσκες και προστέθηκαν όλα τα υπόλοιπα. Το έθιμο της Πατερίτσας είναι αυθύπαρκτο, πρωτότυπο και μοναδικό και ως προς την προέλευσή του και ως προς την χρονική περίοδο τέλεσής του της νεότερης λαϊκής μας παράδοσης και έτσι πρέπει να προβάλλεται και  πιστεύω, ότι δεν αρμόζει να διασυνδέεται με τέτοιου είδους γεφυρώματα.Ο πυρήνας των δρωμένων της πατερίτσας, όπως διαπιστώνουμε και από την εξαίρετη φωτογραφία του μιμούμενου άψογα και κατά το ύφος  Καστοριανού περιηγητή, είναι η σάτυρα της παγκόσμιας επικαιρότητας.

Καυχιέται η πόλις για τις λαμπρές της εκκλησίες,

και τους σοφούς που έχει και γνωστικούς εμπόρους.

Μα πιο πολύ ασυγκρίτως απ΄όλα καυχιέται που

είναι πόλις παλαιόθεν ελληνίς, του Αρχελάου συγγενής.

Παραλλαγή από το ποίημα του Καβάφη Παλαιόθεν ελληνίς.

*Το 1856 τύπωσε και δημοσίευσε στη Λειψία το βιβλίο του διάλογος δύο φίλων και το 1871 δημοσίευσε την αυτοβιογραφία του.

[1] Rogatores στα λατινικά σημαίνει τους μεταφορείς των ψηφοδόχων και δευτερευόντως, αν όχι σπανίως, αυτούς που ζητάνε κάτι. Σήμερα τα ρογκατσάρια γιορτάζονται και στην Καρδίτσα ( Μυρίνη, Πορτίτσα...) ως αρχαίο παγανιστικό έθιμο διονυσιακής προέλευσης.

[2] Στους παλιούς είναι γνωστό και το δίστιχο: «Σήμανε η ώρα εννιά, σφύριξε το ματόρι του Νανά». Μετά το πρώτο κτύπο του ρολογιού του Αγίου Γεωργίου στις εννιά το πρωί ακολουθούσε ένα είδος ενορχήστρωσης.