Κυριακή 18 Ιουλίου 2010

►ΚΑΠΟΤΕ ΣΤΗΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

{Η λέξη Καστοριά προέρχεται από τη λέξη Κάστωρ. Το πρώτο μέρος της λέξης Κασ- όπως και Κασσοπίς, Κασταλία, Κάστελος, Κασσάνδρα, Καστοριά έχει άμεση σχέση με τη λέξη κασσίτερος (καλάι, το στοιχείο Sn) που έχει χρώμα αργυρόλευκο, γυαλίζει και λάμπει και γι αυτό χρησιμοποιείται για το κασσιτέρωμα (γάνωμα) των σκευών, που σημαίνει στίλβωμα. Το δεύτερο συνθετικό της λέξης -ωρ από το ώριος=ωραίος. Ο Κάστωρας (Castor fiber) είναι αμβίβιο ζώο με τρίχωμα λεπτό και στιλπνό και χρώμα αργυρόχροο και γι΄αυτό ονομάστηκε κάστωρας από το στιλπνό και αργυρόχροο χρώμα του}.

-1920-

Η Κουμπελίδικη* πριν απο την ανακαίνισή της και με τον αρχικό της τρούλο πριν από τον βομβαρδισμό από τους Ιταλούς το 1940 και το παλιό Γυμνάσιο Καστοριάς στην πρωταρχική του μορφή -χωρίς την προσθήκη των δύο πτέρυγών της (ανατολική και δυτική-1915 ▬1970) που τόσο άκαρδα και άφρονα κατεδαφίστηκε για νας μας λυπήσουν ως τα κατάβαθα της ψυχής μας. Συγκρίνοντας τη φωτογραφία με τη σημερινή Κουμπελίδικη διαπιστώνουμε, ότι λείπει ένα τμήμα της στην είσοδο, ο μεταγενέστερος πρόχειρος πρόναος (πρόστεγο).
* Η Παναγία Καστριώτισσα γνωστή περισότερον ως Κουμπελίδικη, από το τουρκ. Kubbe= θόλος, τρούλος, είναι η παλαιότερη εκκλησία (μετά την Παναγία της Μαυριωτίσσης που προϋπήρχε ως παλαιό συγκρότημα) και κατά την επικρατέστερη άποψη των πρώτων δεκαετιών του 11ου αιώ. επί Αυτοκράτορος του Βυζαντίου Βασιλείου Β΄Βουλγαροκτόνου (958 -1025 μ.Χ )-(Krautheiemer, Wharto-Epstein, 1020-1025) και βασίζεται στο ιστορικό γεγονός της λήξης των επιχειρήσεων (1019) για την εκδίωξη των Βουλγάρων από τον Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Βασίλειο Β΄ Βουλγαροκτόνο που κατείχαν την Καστοριά προσωρινά.


Ο Γιώργης Παπαμάρκος, ένας από τους καλύτερους καραβομαραγκούς της Καστοριάς στις αρχές του 20ου αιω.
Με την μπέτσκα του από την ηχοποίητη λέξη μπεεε.., όπως αποκαλούσαν οι καστοριανοί το αρνί που ανατρέφανε για λίγες ημέρες στο σπίτι τους πριν από το Πάσχα και που κατά κανόνα τελικά δεν το θυσίαζαν, γιατί δένονταν όλη η οικογένεια μαζί του. Κλαυθμοί και οδυρμοί ιδίως από τα παιδιά το Μ. Σάββατο κι΄έτσι σιγά-σιγά το έθιμο πρόωρα  εγκαταλείφθηκε.

  
Καστοριανό καράβι (1947)


Σαράντης Τσεμάνης  (1946)

Το λήμμα στη Βικιπαίδεια Σαράντης Τσεμάνης  (κλκ στη μπλε σήμανση για να δείτε το κείμενο είναι δικό μου.)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου